Metodat dhe teknikat e mËsimdhËnies
Mundësi për t'u orjentuar në objektiva
Rezultatet e orës mësimore
Nxënësi në fund të orës mësimore do të jetë në gjendje të:
Marrur nga trajnimi i mendimit kritik lexim shkrim.
Por duhet pasur kujdes sepse disa prej tyre mund të mos janë mirë, me të drejtë sipas trajnimit të korrikules së re! Sepse ka raste kur ndonjë prej tyre nuk e konkretizon objektiven! Në krijimin e objektivave arsimtari nuk ka të drejtë të lidh dy e më shumë objektiva në një vend, përshembull objektiva: Të gjej emruesin e përbashkët të thyesave dhe të zbatoj në veprime me theyesa. Nuk është në rregull sepse duhet të ndahet në dy objektiva:
1. Të gjej emruesin e përbashkët të thyesave.
2. Të zbatoj emruesin e përbashkët në veprime me theyesa.
Po ashtu objektivat që janë të përgjysmuara (pa knokretizime) do të duhej të shënohen në tërsi, shembull nuk duhet shënuar: Të gjej emruesin e përbashket. Por duhet konkretizuar objektiven: Të gjej emruesin e përbashkët të thyesave.
Por duhet pasur kujdes sepse disa prej tyre mund të mos janë mirë, me të drejtë sipas trajnimit të korrikules së re! Sepse ka raste kur ndonjë prej tyre nuk e konkretizon objektiven! Në krijimin e objektivave arsimtari nuk ka të drejtë të lidh dy e më shumë objektiva në një vend, përshembull objektiva: Të gjej emruesin e përbashkët të thyesave dhe të zbatoj në veprime me theyesa. Nuk është në rregull sepse duhet të ndahet në dy objektiva:
1. Të gjej emruesin e përbashkët të thyesave.
2. Të zbatoj emruesin e përbashkët në veprime me theyesa.
Po ashtu objektivat që janë të përgjysmuara (pa knokretizime) do të duhej të shënohen në tërsi, shembull nuk duhet shënuar: Të gjej emruesin e përbashket. Por duhet konkretizuar objektiven: Të gjej emruesin e përbashkët të thyesave.
A dini se shkollat e matematikës afersisht deri 5 shekuj e 2 olimpiad para eres së re, nuk kanë dit se ekzistojnë numrat iracional, dhe numri i parë iracional që e njohi bota ishte rrënja katrore e numrit DY! Në të gjitha shkollat e matematikës deri në atë kohë shkruante se ekzistojnë vetëm numrat natyror, numrat thyesor (racional) dhe numrat negativ, e nuk e dinin se ekzistojnë edhe numrat iracional. Prandaj profesoret e asaj kohe spjegonin se çdo dy gjatësi janë të bashkëmatshme, apo pjestimi i atyre gjatësive jep rezultat numër natyror ose racional. Ideatori i kësaj teorie ishte Pitagora, por një nxënës i tij i quajtur Hipas hasi në vështirësi gjatë krahasimit të diagonales së katrorit me brinjen e tij, dhe duke e studiuar mirë atë e zbuloj një numër të ri 1,414213562373095... ky numër ishte i panjohur nuk ekzistonte në matematikë deri në atë kohë, dhe ishte rrënja katrore e numrit DY, prandaj nga ai rast u zbulua se ekziston edhe një bashkësi e re numerike (bashkësia e numrave iracional).
Pyetje:
Nëse një dekad i ka 10 vite, një shekull i ka 100 vite, një milenium i ka 1000 vite.
Sa vite i ka një olimpiad?
A. 20 vite
B. 5 vite
C. 4 vite
D. 25 vite
Pyetje:
Nëse një dekad i ka 10 vite, një shekull i ka 100 vite, një milenium i ka 1000 vite.
Sa vite i ka një olimpiad?
A. 20 vite
B. 5 vite
C. 4 vite
D. 25 vite
Pse ora mësimore duhet të zgjat 40 minuta?
Sepse sipas disa analizave të bëra truri i njeriut çdo 40 minuta e ndryshon fazen e të menduarit ose e rifillon atë që e kishte një fazë më parë dhe e përpunon edhe për 40 minuta tjerë!
(nga prof. B.Sh)
Sa i përket teknikave të mësimdhënjës
Në librat e metodikes së mësimdhënjes flietet për metodat dhe teknikat e mësimdhënjes, e të dyja këto konsiderohen se janë i njejti emër dhe e njejta gjë- mandej edhe në ligjeratat e fakulteteve! Prandaj kur përmendet fjala metoda mësimore gabimisht disa arsimtar apo të gjithë mendojnë se metodat mësimore janë: Klasteri, Diagrami venit, Pesëvargshi, Brainstorming etj. Dhe thonë jemi duke punuar me metoda të reja mësimore, gjë që është gabim sepse këto nuk janë metoda mësimore por janë teknika mësimore!
Metodat mesimore ndahen në tri grupe dhe ato janë:
I. Metoda verbalo tekstuale. mbrenda kësaj metode janë tri nënmetoda të mësimdhënjes;
- Metoda e punës me tekst
- Metoda monologjike
-Metoda bashkëbiseduese
II. Metoda ilustrativo demonstruese
III. Metoda tekniko punuese
Mbrenda këtyre tri metodave mësimore mund të aplikohen teknika mësimore të ndryshme: Diagrami i Venit, Klaster, Pesëvargëshi, INSERT, DRTA, DLTA, Kubimi, Ditari dypjesësh, Ruaje fjalën e fundit për mua, Tabela e koncepteve, Copëzat e përzira, Analiza e tipareve simantike, Mendo puno në dyshe, Di dua të di mësoj, Rrjeti i diskutimit, Të lexuarit në dyshe, Samafori, Karrika e autorit, Brainstorming, Shkrim i lirë,... etj. Ky është dallimi në mes Metodave dhe Teknikave!
Teknikat mesimore mund të aplikohen kryesisht në Metoden verbalo tekstuale, por disa teknika mund të aplikohen edhe në dy metodat e tjera (ilustartivo demosturuese dhe në tekniko punuese), por në dy metodat e fundit aktualisht janë të rralla teknikat që përdoren, mund të jenë të shpeshta nëse shkollat janë të paisura me kabinete për lëndë përkatëse. Shpeshtësia e përdorimit të teknikave mësimore në dy metodat e fundit mësimore (ilustartivo demosturuese dhe në tekniko punuese) varet edhe prej lëndes mësimore, për shembull lënda e Fizikës mund të ketë nevoj për Metodën tekniko-punuese më shumë se sa lënda Gjuhë Shqipe. Emërtimet e metodes së parë dhe të tretë lehtësojnë kuptueshmërin e tyre, ndërsa është e nevojshme të sqarojmë më teper metoden e dytë, prandaj po i japi disa shembuj të saj: Në matematikë nëse je duke orjentuar orën mesimore në gjetjen e shmvp-s në thyesa me ilustrim me duar duke i mbuluar numrat që paraqesin emruesin e thyesës së parë. Në Bilologji nëse arsimtari sjell një skelet të njeriut dhe orjentohet për të treguar për eshtart e njeriut (ilustartive demostruese). Kurse nëse je duke i aktivizuar nxënësit për ta ndërtuar ndonjë mejt që vjen nga zbatimet e librit atëherë je duke përdorur metoden e tretë (tekniko punuese).
Mbrenda orës mësimore është pothuajse e pamundur të aplikoht vetem një metodë mësimore, sepse për shembull kur arsimtari përdor ndonjë mjet të konkretizimit (metodë ilustrativo-demonstruese) njekohesisht është i nevojshem edhe bashkbisedimi (metodë verbalo-tekstuale).
Në një orë mësimore mund të zbatohen edhe tri metodat mësimore, ose dy gjatë gjithë orës mësimore, ose me pak arritje objektivash arsimtari mund të aplikon një metodë mësimore në tërë orën mësimore, por teknikat mësimore nuk duhet të mungojnë. Tri metodat mësimore arsimtari duhet t'i përzgjedh në bazë të Objektivave mësimore, përmbajtëjes mësimore, aftësis së nxënësve dhe kushteve të shkolles (kabineteve ose mjeteve mësimore).
Metodat mësimore edhe pavetëdije përzgjedhen nga arsimtarët dhe profesoret në çdo orë mësimore të realizuar nga ta, sepse është i pamundur procesi i mësimdhënies pa metoda mësimore, përderisa pa teknika mësimore mund të ketë realizim! Shembull nëse veprohet në format tradicionale të mësimdhënies atëherë mësmdhënia dhe mësimnxënia mund të realizohet edhe pa teknika mësimore (Ku arsimtari është protagonisti kryesor, ndërsa nxënësit janë vetëm "shikues")! Kur themi një orë mësimore mund të realizohet pa teknika, jemi duke aluduar në kuptueshmërinë e fjalës Teknika mësimore, dhe jo në kuptimin e fjalës teknik në aspektin gjuhësor, me fjalën teknik mësimore nënkuptojmë veprimin gjatë procesit mësimor i cili lehtëson të nxënit dhe e shëndrron atë në formë atraktive dhe jomonotonike.
Përzgjedhja e metodave dhe teknikave mësimore duhet të ndahet në tri faza të orës mësimore: Evokim, Realizim kuptim dhe Reflektim, ku duke pasur parasysh vazhdimisht objektivat e orës mësimore pasi të përzgjedhen metodat përzgjedhen teknika mësimore.
Dallim tjeter në mes metodave nga teknikat është edhe se: Metodat mësimore nuk mund të ndryshohen apo nuk mund të krijohen të tjera të reja, kurse teknikat mësimore mund të përmirsohen me shtimin e ndonjë elementi ose mund të krijohen teknika të reja, ja një shembull i krijimit të një teknike të re në mësimdhënjen e matematikës: Në fundin e librave dhe planprogrameve vjetore gjithmon gjendet statistika për spjegim, prandaj në orën e ndërtimit të diagrameve statestikor arsimtari mund të organizon një aktivitet (teknik): Bën pyetje të ndryshme nga spjegimet e atij viti shkollor dhe nga nxënësit që do të përgjigjen ndërtohen diagrame statestikore me emertimet e tyre që paraqesin saktësin e numrit të përgjigjeve, ndërkohë që ata i rikujtojnë të kaluarat por edhe e mësojnë kuptimin e diagrameve. Pra kjo teknik nuk është përdorur asnjëher më parë dhe mund të emërtohet ose mund të shënohet Aktivitet. Pra me një fjalë çdo aktivitet i nevojshem i zbatuar mirë është një teknik mësimore.
Përdorimi i metodave mësimore është i patjetërsueshëm në çdo fazë të shkollimit që nga klasa e parë e deri në fakultete të shkalles së tretë. Kurse përdorimi i teknikave mësimore zakonisht në shkollimet e niveleve më të larta fillon të jetë më i pakët ose më me pak mundësi aplikimi, sepse në kalimin e një shkollimi më të ulët në një më të lartë nënkuptojmë edhe një nevoj më të madhe hulumtuese e cila zakonisht nuk ka hapsirë për lojra atraktive (për teknika mësimore) por nevoitet një punë e përkushtuar dinitoze. Fazat e ndryshimit ngjajsojnë me kalimin nga një fazë induktive e të kuptuarit në një tjeter fazë deduktive. Faktin se të nxënit nuk është gjithmonë nivel i njejtë e tregon edhe taksonomia e Blumit, ku duke filluar nga niveli më i ulet i të nxënit e deri te niveli më i lartë ka këtë renditje: Njoheja, Të kuptuarit, Zbatimi, Analiza, Sinteza, Vlerësimi!
Tani kur dimë dallimin e metodave mesimore nga teknikat mesimore, duhet të dimë edhe çka janë Format mësimore ose format e punës. Format e punës janë mënyrat si vendosen nxënësit për bashkpunim gjatë procesit të të nxënit. Do të thotë kemi këto Forma të punës: Forma Frontale, Forma në grupe, Forma në çifte dhe Forma Individuale! Përzgjedhja e Formave mësimore i afrohet mjaft shumë rëndësis së përzgjedhjes së Metodave dhe Teknikave mësimore!
Arsimi është proces i cili e përciell njeriun gjatë gjithë jetës, sepse edhe ata që nuk gjenden në faza të mësimit ose studimit vet jeta pa vetedijen e tyre u sjell procesin e arsimimit në tri faza mesimore evokim, realizim, dhe reflektim. Bazuar në objektivat që pavetedije i krijojne ata gjatë jetës zakonisht aplikojnë teknika të ndryshme mësimore kurse metodat mësimore janë kryesisht dy të fundit (ilustartivo demostruese dhe Tekniko punuese), ndërsa tek penzionistet dhe politikanet aplikohet më shumë metoda e parë (Metoda verbalo tekstuale). :) ;)
Krijuar dhe pershtatur më 30.06.2015.
Sepse sipas disa analizave të bëra truri i njeriut çdo 40 minuta e ndryshon fazen e të menduarit ose e rifillon atë që e kishte një fazë më parë dhe e përpunon edhe për 40 minuta tjerë!
(nga prof. B.Sh)
Sa i përket teknikave të mësimdhënjës
Në librat e metodikes së mësimdhënjes flietet për metodat dhe teknikat e mësimdhënjes, e të dyja këto konsiderohen se janë i njejti emër dhe e njejta gjë- mandej edhe në ligjeratat e fakulteteve! Prandaj kur përmendet fjala metoda mësimore gabimisht disa arsimtar apo të gjithë mendojnë se metodat mësimore janë: Klasteri, Diagrami venit, Pesëvargshi, Brainstorming etj. Dhe thonë jemi duke punuar me metoda të reja mësimore, gjë që është gabim sepse këto nuk janë metoda mësimore por janë teknika mësimore!
Metodat mesimore ndahen në tri grupe dhe ato janë:
I. Metoda verbalo tekstuale. mbrenda kësaj metode janë tri nënmetoda të mësimdhënjes;
- Metoda e punës me tekst
- Metoda monologjike
-Metoda bashkëbiseduese
II. Metoda ilustrativo demonstruese
III. Metoda tekniko punuese
Mbrenda këtyre tri metodave mësimore mund të aplikohen teknika mësimore të ndryshme: Diagrami i Venit, Klaster, Pesëvargëshi, INSERT, DRTA, DLTA, Kubimi, Ditari dypjesësh, Ruaje fjalën e fundit për mua, Tabela e koncepteve, Copëzat e përzira, Analiza e tipareve simantike, Mendo puno në dyshe, Di dua të di mësoj, Rrjeti i diskutimit, Të lexuarit në dyshe, Samafori, Karrika e autorit, Brainstorming, Shkrim i lirë,... etj. Ky është dallimi në mes Metodave dhe Teknikave!
Teknikat mesimore mund të aplikohen kryesisht në Metoden verbalo tekstuale, por disa teknika mund të aplikohen edhe në dy metodat e tjera (ilustartivo demosturuese dhe në tekniko punuese), por në dy metodat e fundit aktualisht janë të rralla teknikat që përdoren, mund të jenë të shpeshta nëse shkollat janë të paisura me kabinete për lëndë përkatëse. Shpeshtësia e përdorimit të teknikave mësimore në dy metodat e fundit mësimore (ilustartivo demosturuese dhe në tekniko punuese) varet edhe prej lëndes mësimore, për shembull lënda e Fizikës mund të ketë nevoj për Metodën tekniko-punuese më shumë se sa lënda Gjuhë Shqipe. Emërtimet e metodes së parë dhe të tretë lehtësojnë kuptueshmërin e tyre, ndërsa është e nevojshme të sqarojmë më teper metoden e dytë, prandaj po i japi disa shembuj të saj: Në matematikë nëse je duke orjentuar orën mesimore në gjetjen e shmvp-s në thyesa me ilustrim me duar duke i mbuluar numrat që paraqesin emruesin e thyesës së parë. Në Bilologji nëse arsimtari sjell një skelet të njeriut dhe orjentohet për të treguar për eshtart e njeriut (ilustartive demostruese). Kurse nëse je duke i aktivizuar nxënësit për ta ndërtuar ndonjë mejt që vjen nga zbatimet e librit atëherë je duke përdorur metoden e tretë (tekniko punuese).
Mbrenda orës mësimore është pothuajse e pamundur të aplikoht vetem një metodë mësimore, sepse për shembull kur arsimtari përdor ndonjë mjet të konkretizimit (metodë ilustrativo-demonstruese) njekohesisht është i nevojshem edhe bashkbisedimi (metodë verbalo-tekstuale).
Në një orë mësimore mund të zbatohen edhe tri metodat mësimore, ose dy gjatë gjithë orës mësimore, ose me pak arritje objektivash arsimtari mund të aplikon një metodë mësimore në tërë orën mësimore, por teknikat mësimore nuk duhet të mungojnë. Tri metodat mësimore arsimtari duhet t'i përzgjedh në bazë të Objektivave mësimore, përmbajtëjes mësimore, aftësis së nxënësve dhe kushteve të shkolles (kabineteve ose mjeteve mësimore).
Metodat mësimore edhe pavetëdije përzgjedhen nga arsimtarët dhe profesoret në çdo orë mësimore të realizuar nga ta, sepse është i pamundur procesi i mësimdhënies pa metoda mësimore, përderisa pa teknika mësimore mund të ketë realizim! Shembull nëse veprohet në format tradicionale të mësimdhënies atëherë mësmdhënia dhe mësimnxënia mund të realizohet edhe pa teknika mësimore (Ku arsimtari është protagonisti kryesor, ndërsa nxënësit janë vetëm "shikues")! Kur themi një orë mësimore mund të realizohet pa teknika, jemi duke aluduar në kuptueshmërinë e fjalës Teknika mësimore, dhe jo në kuptimin e fjalës teknik në aspektin gjuhësor, me fjalën teknik mësimore nënkuptojmë veprimin gjatë procesit mësimor i cili lehtëson të nxënit dhe e shëndrron atë në formë atraktive dhe jomonotonike.
Përzgjedhja e metodave dhe teknikave mësimore duhet të ndahet në tri faza të orës mësimore: Evokim, Realizim kuptim dhe Reflektim, ku duke pasur parasysh vazhdimisht objektivat e orës mësimore pasi të përzgjedhen metodat përzgjedhen teknika mësimore.
Dallim tjeter në mes metodave nga teknikat është edhe se: Metodat mësimore nuk mund të ndryshohen apo nuk mund të krijohen të tjera të reja, kurse teknikat mësimore mund të përmirsohen me shtimin e ndonjë elementi ose mund të krijohen teknika të reja, ja një shembull i krijimit të një teknike të re në mësimdhënjen e matematikës: Në fundin e librave dhe planprogrameve vjetore gjithmon gjendet statistika për spjegim, prandaj në orën e ndërtimit të diagrameve statestikor arsimtari mund të organizon një aktivitet (teknik): Bën pyetje të ndryshme nga spjegimet e atij viti shkollor dhe nga nxënësit që do të përgjigjen ndërtohen diagrame statestikore me emertimet e tyre që paraqesin saktësin e numrit të përgjigjeve, ndërkohë që ata i rikujtojnë të kaluarat por edhe e mësojnë kuptimin e diagrameve. Pra kjo teknik nuk është përdorur asnjëher më parë dhe mund të emërtohet ose mund të shënohet Aktivitet. Pra me një fjalë çdo aktivitet i nevojshem i zbatuar mirë është një teknik mësimore.
Përdorimi i metodave mësimore është i patjetërsueshëm në çdo fazë të shkollimit që nga klasa e parë e deri në fakultete të shkalles së tretë. Kurse përdorimi i teknikave mësimore zakonisht në shkollimet e niveleve më të larta fillon të jetë më i pakët ose më me pak mundësi aplikimi, sepse në kalimin e një shkollimi më të ulët në një më të lartë nënkuptojmë edhe një nevoj më të madhe hulumtuese e cila zakonisht nuk ka hapsirë për lojra atraktive (për teknika mësimore) por nevoitet një punë e përkushtuar dinitoze. Fazat e ndryshimit ngjajsojnë me kalimin nga një fazë induktive e të kuptuarit në një tjeter fazë deduktive. Faktin se të nxënit nuk është gjithmonë nivel i njejtë e tregon edhe taksonomia e Blumit, ku duke filluar nga niveli më i ulet i të nxënit e deri te niveli më i lartë ka këtë renditje: Njoheja, Të kuptuarit, Zbatimi, Analiza, Sinteza, Vlerësimi!
Tani kur dimë dallimin e metodave mesimore nga teknikat mesimore, duhet të dimë edhe çka janë Format mësimore ose format e punës. Format e punës janë mënyrat si vendosen nxënësit për bashkpunim gjatë procesit të të nxënit. Do të thotë kemi këto Forma të punës: Forma Frontale, Forma në grupe, Forma në çifte dhe Forma Individuale! Përzgjedhja e Formave mësimore i afrohet mjaft shumë rëndësis së përzgjedhjes së Metodave dhe Teknikave mësimore!
Arsimi është proces i cili e përciell njeriun gjatë gjithë jetës, sepse edhe ata që nuk gjenden në faza të mësimit ose studimit vet jeta pa vetedijen e tyre u sjell procesin e arsimimit në tri faza mesimore evokim, realizim, dhe reflektim. Bazuar në objektivat që pavetedije i krijojne ata gjatë jetës zakonisht aplikojnë teknika të ndryshme mësimore kurse metodat mësimore janë kryesisht dy të fundit (ilustartivo demostruese dhe Tekniko punuese), ndërsa tek penzionistet dhe politikanet aplikohet më shumë metoda e parë (Metoda verbalo tekstuale). :) ;)
Krijuar dhe pershtatur më 30.06.2015.